Od 1 października 2019 r. ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi objęte zostali doktoranci ze szkół doktorskich otrzymujący stypendium doktoranckie. Tak wynika z nowego pkt 7b w ust. 1 art. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o sus (systemie ubezpieczeń społecznych – t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 300 z późn. zm.), dodanego przez art. 42 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r., poz. 1669). Dla tych osób obowiązkowe jest też ubezpieczenie wypadkowe. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 1 ustawy o sus, obowiązkowo temu ubezpieczeniu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, z wyłączeniem osób wymienionych w ust. 2 tego przepisu, wśród których nie wymienia się ww. doktorantów. Przedmiotowe ubezpieczenia są obowiązkowe w okresie otrzymywania stypendium doktoranckiego.
Doktoranci otrzymujący stypendium doktoranckie mają także prawo do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Tym ubezpieczeniem obejmowani są od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony (art. 14 ust. 1 ustawy o sus), z zastrzeżeniem że mogą być zgłoszone do tego ubezpieczenia od dnia wskazanego we wniosku, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zostanie dokonane w ciągu 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń.
Ważne: Zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, a następnie rozliczania składek na te ubezpieczenia dokonuje podmiot prowadzący szkołę doktorską, czyli UO, dalej zwany płatnikiem.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne doktorantów stanowi kwota stypendium doktoranckiego łącznie z kosztami uzyskania i kwotą podatku, o których mowa w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 18 ust. 4 pkt 2b ustawy o sus).
Jeśli chodzi o finansowanie składek to:
- składkę na ubezpieczenie emerytalne finansują w równych częściach osoba ubezpieczona i płatnik (po 9,76% podstawy wymiaru),
- składkę na ubezpieczenia rentowe finansują osoby ubezpieczone (1,5% podstawy wymiaru) i płatnik (6,5% podstawy wymiaru),
- składkę na ubezpieczenie chorobowe finansuje w całości ubezpieczony (2,45% podstawy wymiaru),
- składkę na ubezpieczenie wypadkowe finansuje w całości płatnik (w wysokości stopy procentowej określonej dla danego płatnika).
Doktoranci podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli nie podlegają temu ubezpieczeniu z innego tytułu (art. 66 ust. 1 pkt 20 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1373 z późn. zm.). Co jednak istotne, tak jak dotychczas, jeżeli posiadają one status członka rodziny osoby ubezpieczonej, w rozumieniu ustawy zdrowotnej, to nie podlegają temu ubezpieczeniu z tytułu bycia doktorantem.
Za członka rodziny osoby ubezpieczonej uważa się m.in.:
– dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli uczy się dalej w szkole lub zakładzie kształcenia nauczycieli lub odbywa kształcenie w uczelni lub szkole doktorskiej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,
– małżonka (art. 5 pkt 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej).
Jeśli więc doktorant nie ukończył 26 lat (lub bez względu na wiek, gdy legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub innym traktowanym na równi), to w pierwszej kolejności powinien być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny osoby ubezpieczonej. Jeżeli jednak nie ma statusu członka rodziny osoby ubezpieczonej, to ubezpieczeniu zdrowotnemu podlega z tytułu bycia doktorantem. Objęcie tym ubezpieczeniem nastąpi z dniem złożenia w podmiocie prowadzącym studia doktorskie oświadczenia o niepodleganiu obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, nie wcześniej jednak niż z dniem rozpoczęcia pierwszego semestru kształcenia. Ubezpieczenie zdrowotne wygasa z dniem ukończenia kształcenia w szkole doktorskiej albo skreślenia z listy doktorantów. Zgłoszenia do tego ubezpieczenia dokonuje podmiot prowadzący szkołę doktorską (płatnik).
Składkę zdrowotną opłaca płatnik i jest ona finansowana przez budżet państwa. Podstawę wymiaru tej składki stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych.
Ważne: Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej dla osób, które ukończyły szkołę doktorską wygasa po upływie 4 miesięcy od ich ukończenia albo skreślenia z listy doktorantów.
Zapraszamy do zapoznania się z:
przewodnikiem po ubezpieczeniach społecznych i zdrowotnych doktorantów
przygotowanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.